PLC

Kiedy u Kowalskiego w domu?

     Aby usługa została upowszechniona, musi być opłacalna. Będzie to możliwe wtedy, kiedy w budynku mieszkalnym, w którym zamieszkuje ok. 100 rodzin, przynajmniej 20 zdecyduje się na Internet.
Mniejsze szanse będą mieli na pewno mieszkańcy wolno stojących domków. Doprowadzenie sygnału od dostawcy usług internetowych do stacji transformatorowej w rejonie małego osiedla będzie mniej opłacalne niż w rejonie gęsto zamieszkałym z wielopiętrowymi blokami.
Wszystkie urządzenia potrzebne do uruchomienia nowej technologii są już seryjnie produkowane przez firmę ASCOM (ok. 6000 szt. na tydzień). Jak zapewnia wytwórca - problemu z jej zwiększeniem nie będzie.
Decydujące znaczenie będą miały wyniki trwających testów i sporządzenie biznesplanu przez STOEN. Firma ma zamiar wprowadzić system PLC do powszechnego użytkowania na wiosnę br. Stawki za korzystanie z tej usługi mają być ponoć konkurencyjne w stosunku do tych, które proponują za dostęp do swoich systemów inni operatorzy. Nieoficjalnie mówi się o miesięcznej opłacie ok. 100 zł i to bez ograniczenia ilości przesyłanych danych. Czas pokaże, czy to dużo czy mało, zwłaszcza że do uruchomienia nowej technologii przymierzają się też konkurenci.
Od sierpnia 2001 r. firma PATTERN COMMUNICATION wspólnie z rejonowymi zakładami energetycznymi m.in. z Krakowa, Poznania i Lublina prowadzi testy z wykorzystaniem urządzeń izraelskiego producenta MAIN.NET. Zadowalające wyniki tych badań pozwalają przypuszczać, że komercyjne instalacje powstaną także w tym samym czasie.

Problemy z PLC

     Przesyłanie danych za pośrednictwem nieosłoniętych (nieekranowanych) linii elektroenergetycznych może powodować zakłócenia transmisji radiowych oraz, zdaniem niektórych ekspertów, potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Obrońcy tej technologii uważają z kolei, że poziom promieniowania emitowanego przez linie elektroenergetyczne jest dużo niższy np. od promieniowania emitowanego przez telefony komórkowe.
W Polsce zagadnieniem tym bardzo interesuje się Polski Związek Krótkofalowców (PZK). Jego przedstawiciele przedstawiają dużo zarzutów związanych głównie z zakłócaniem elektromagnetycznym. Twierdzą, że sieć elektroenergetyczna nie jest przystosowana do transmisji fal radiowych i w związku z tym działa jak antena promieniująca. Obecnie nie ma jeszcze oficjalnych przepisów na ten temat, ale wkrótce na pewno się pojawią. Może się wtedy okazać, że większość proponowanych systemów PLC nie będzie ich spełniała.
Problem polega na tym, że transmisja, która odbywa się w przewodach elektroenergetycznych nie podlega bezpośrednio przepisom o emisji radiowej, tylko o zakłóceniach wywoływanych przez urządzenia elektryczne, takie jak silniki, wyłączniki itp. Nie uwzględniają one niestety promieniowania elektromagnetycznego z nieekranowanych linii przesyłowych.
Przygotowywane normy europejskie będą stawiały wyższe wymagania w zakresie zakłóceń niż w przypadku bezpośredniej emisji radiowej. Z częstotliwości wykorzystywanych w PLC korzystają różne służby radiowe, takie jak rozgłośnie radiowe, komunikacja lotnicza i morska, stała i ruchoma służba cywilna, wojskowa, bezpieczeństwa, radioastronomia, a także amatorzy krótkofalowcy.
Przedstawiciele PZK twierdzą, że nawet przy ograniczeniu promieniowania do poziomu wymaganego przez dość liberalną niemiecką normę NB 30, dopuszczającą znacznie wyższy poziom interferencji z linii przewodowych (elektroenergetycznych) niż dopuszczalny przy emisjach radiowych, odbiór na falach krótkich i średnich będzie zakłócony, oczy-wiście w bliskiej odległości anteny odbiorczej od sieci energetycznej. Byłoby to naruszeniem art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka pozwalającego na prawo do aktywnej i pasywnej wolności informacji.
Kolejny problem to możliwość zakłócania pracy urządzeń elektrycznych przyłączonych do sieci przez sygnały PLC i odwrotnie. Najbardziej czułe na zakłócenia są urządzenia elektroakustyczne, ale także nowoczesna kuchenka elektryczna z programatorem. Istnieje też obawa, że użytkownik systemu PLC będzie mógł łatwo zakłócić transmisję internetową u sąsiada zwykłym urządzeniem AGD.
Wysoki poziom zakłóceń z zewnątrz może w istotnym stopniu obniżyć szybkość transmisji, a nawet ją przerwać. Jedno jest pewne. Już w tej chwili pojawiły się problemy prawne związane z nowym systemem, które powinny być jak najszybciej w odpowiedni sposób uregulowane.
Firmy oferujące nową usługę twierdzą, że ich urządzenia są należycie zabezpieczone przed zakłóceniami i że zarówno one same, jak i system transmisji nie będą powodować żadnych interferencji. Częstotliwości nośne są wg nich tak dobrane, że nie kolidują z używanymi przez rozgłośnie radiowe i krótkofalowców. W interesie wszystkich jest bowiem, aby się wzajemnie nie zakłócać.

Propozycja Polskiego Związku Krótkofalowców

     Ponieważ praktyka często mija się z teorią i optymistycznymi zapowiedziami, PZK proponuje utworzyć niewielką grupę specjalistów, która zajęłaby się tym zagadnieniem i nawiązała współpracę z firmami oferującymi technologię PLC. Przedstawiciele PZK uważają, że należy przeprowadzić odpowiednie pomiary zakłóceń i że sprawą powinien się zająć Urząd Regulacji Telekomunikacji (URT), Ministerstwo Obrony, Straż Pożarna, Pogotowie, Polskie Linie Lotnicze, Żegluga Morska, Polskie Radio, a także instytuty i uczelnie, które mogłyby się włączyć do badań, a nawet zaproponować prace magisterskie i doktorskie dotyczące tego zagadnienia.

Historia i perspektywy

     Warto zauważyć, że system PLC nie jest tak naprawdę nowością. Już w latach dwudziestych XX w. na świecie sieci elektroenergetyczne były wykorzystywane do przesyłania danych. Aby zapewnić odbiorcom niezawodność w dostarczaniu energii elektrycznej, konieczne było monitorowanie sieci elektroenergetycznej pozwalające na natychmiastową reakcję (nawet automatyczną) w przypadku awarii. Korzystano wtedy właśnie z istniejącej już infrastruktury i dzięki niej przesyłano polecenia od dyspozytorów do stacji transformatorowych oraz odbierano komunikaty (potwierdzenia) o stanie łączników, wartościach mocy, napięć itp. Tym sposobem załączano też baterie kondensatorów kompensacyjnych poprawiających cos j oraz dokonywano odczytu liczników energii elektrycznej i przełączania taryf.
Rozwiązanie to jest stosowane do dziś i to nawet w Polsce przez Polskie Sieci Energetyczne, wykorzystuje jednak częstotliwości poniżej 100 kHz. Sygnał PLC można niekiedy usłyszeć na falach długich (np. 225 kHz), jadąc samochodem pod linią WN lub nad kablem zakopanym w ziemi. Dopóty informacje przesyłano na małej częstotliwości, nie budziło to niczyich zastrzeżeń. Z chwilą wykorzystywania wielkiej częstotliwości zaczęły się protesty. Pomimo to - jak już wcześniej wspominaliśmy - system PLC wdrożono komercyjnie na niewielką skalę w Niemczech i Szwajcarii.

     Przedstawione na wiosennych targach CeBIT w Hanowerze rozwiązania techniczne umożliwiają powszechne stosowanie technologii PLC przy stosunkowo niewielkich inwestycjach. Jeżeli jakaś firma nie chce dziś oferować usługi internetowej PLC, to wynika to raczej z braku zainteresowania tą formą zarobkowania. Takie jest np. oficjalne stanowisko firmy SIEMENS, która w marcu ub.r. zaprzestała prac w tym zakresie, choć jak było naprawdę - nie wiadomo.
Konkurenci twierdzą oczywiście, że głównym powodem zakończenia badań były trudności techniczne. Tymczasem już wkrótce technologia PLC ma być również uruchomiona w Szwecji, Finlandii i Austrii. Prawo nie pozwala dystrybutorom energii elektrycznej prowadzić takiej działalności jedynie w Japonii i Izraelu.
W Polsce od 1 stycznia 2002 r. świadczenie usług telekomunikacyjnych nie będzie wymagało licencji. Wygląda więc na to, że przyszłość PLC w naszym kraju zależy wyłącznie od chęci zaangażowania się w tę nową technologię przez zakłady energetyczne będące właścicielami części infrastruktury. Jeżeli będzie ono duże, to można sobie wyobrazić, że za trzydzieści parę lat, jak dobrze pójdzie... dzisiejsze firmy energetyczne staną się koncernami telekomunikacyjnymi.

Artykuł ukazał się w numerze 2/2002 Elektroinstalatora - pisma specjalistycznego przeznaczonego dla branży elektroenergetycznej gdzie można znaleźć informacje obejmujące systemy zabezpieczeń przed porażeniem, przepięciem w sieci ochronę urządzeń przed wyładowaniami atmosferycznymi oferowanych przez przodujące firmy branży elektrycznej. /Marek SP3AMO/